Κύστη κόκκυγος: Συμπτώματα, θεραπεία, laser

Η κύστη κόκκυγος (pilonidal cyst) ή τριχοφωλεακό συρίγγιο  είναι ένα πρόβλημα που εμφανίζεται κυρίως σε νεαρούς άντρες με αυξημένη τριχοφυϊα. 

Πρόκειται για φλεγμονή στην μέση γραμμή ανάμεσα στους γλουτούς πάνω από το κατώτερο τμήμα της σπονδυλικής στήλης το ιεροκοκκυγικό οστό. Ο κυστη δημιουργείται, συνήθως από διείσδυση τριχών μέσα στο δέρμα, αλλά ενδέχεται να οφείλεται και σε κύστη που σχηματίστηκε κατά την εμβρυϊκή ζωή του ασθενή. Με τη χρήση laser αφαιρούνται με μεγάλη ακρίβεια τόσο η κύστη όσο και κάθε συριγγώδης πόρος.

Αυτές είναι οι σημαντικότερες θεωρίες όμως δεν εξηγούν όλες τις περιπτώσεις και όπως έχει αποδειχθεί μόνο στο 50% βρίσκουμε τρίχες μέσα στην κύστη. Η συνήθης ηλικία εμφάνισης είναι η εφηβεία με αιχμή το 21ο έτος. Πέρα από το φύλο και την τριχοφυϊα άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η καθιστική ζωή, η παχυσαρκία και γενικά καταστάσεις που αυξάνουν την πίεση και την τριβή στην περιοχή.

Τα συμπτώματα ποικίλουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και μπορεί, να είναι:

• Eμφάνιση μιας μικρής διόγκωσης στην ουρά
• Δημιουργία μεγάλης και επώδυνης φλεγμονώδους μάζας-αποστήματος
• Εκροή υγρού ή πυώδους υλικού από το απόστημα
• Το απόστημα όταν φλεγμαίνει γίνεται κόκκινο, διογκώνεται και σκληραίνει, ενώ μπορεί να εκρέει δύσοσμο πύον.

Επιπλέον, η φλεγμονή προκαλεί, σε ορισμένες περιπτώσεις, πυρετό, καταβολή του οργανισμού και ναυτία.

Η έναρξη της πάθησης μπορεί να είναι με ήπια συμπτωματολογία μέχρι βαρεία κλινική εικόνα. Στις ήπιες περιπτώσεις της κύστης κόκκυγος απλώς παρατηρούμε κάποιο διευρυσμένο πόρο (συρίγγιο) στην περιοχή που περιστασιακά μπορεί να παράγει λίγο υγρό ορώδες έως αιματηρό. Σε μέτριας βαρύτητας κύστεις ψηλαφούμε μια διόγκωση στην περιοχή που ενίοτε μπορεί να είναι ευαίσθητη, επώδυνη και να εκκρίνει υγρό. Στις πιο σοβαρές μορφές έχουμε την εικόνα αποστήματος δηλαδή επώδυνη διόγκωση, εξέρυθρη και θερμή, με παραγωγή πύου (συνήθως δύσοσμου) και σπανίως πυρετό. Οι δυο τελευταίες περιπτώσεις μπορεί να συνοδεύονται από πολλαπλά στόμια συριγγίων.

Οι επιπλοκές της κύστης κόκκυγος είναι πολύ σπάνιες και αφορούν παραμελημένες περιπτώσεις, οπότε μπορεί να εμφανιστούν συστηματικά συμπτώματα δηλαδή γενικευμένη λοίμωξη ή σε χρόνιες μορφές αυξάνεται η πιθανότητα καρκίνου του δέρματος.

Μερικές φορές άλλες παθήσεις της περιοχής μπορεί να συγχέονται με την κύστη κόκκυγος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι σημαντικό να μη γίνει λανθασμένη διάγνωση. Τέτοιες είναι το περιεδρικό απόστημα όταν εξορμάτε από την οπίσθια περιοχή του πρωκτού, το περιεδρικό συρίγγιο, η ιδρωταδενίτιδα και άλλες σπανιότερες παθήσεις. Ειδικά για το περιεδρικό απόστημα και συρίγγιο χρειάζεται προσοχή γιατί η χειρουργική θεραπεία είναι διαφορετική και ενδέχεται να γίνει κάκωση στο σφιγκτήρα με αποτέλεσμα ακράτεια.

Θεραπεία της κύστης κόκκυγος

Η σωστή αντιμετώπιση της κύστης κόκκυγος προϋποθέτει να ταξινομηθεί ο ασθενής στην κατάλληλη κατηγορία.

α) Οι πλέον ελαφρές μορφές χωρίς ιδιαίτερα συμπτώματα με απλά και μόνο περιστασιακή έκκριση υγρού δεν χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης παρά μόνο για λόγους αισθητικούς.

β) Τις βαρύτερες περιπτώσεις της κύστης κόκκυγος τις διαχωρίζουμε σε δυο κατηγορίες αυτές που εμφανίζονται οξέος για πρώτη φορά και τις χρόνιες υποτροπιάζουσες.

Ι) Όταν  η κύστη κόκκυγος φλεγμαίνει για πρώτη φορά και έχει σχηματίσει αποστηματική κοιλότητα ή συρίγγια η θεραπεία είναι άμεση χειρουργική παροχέτευση του αποστήματος και διάνοιξη των συριγγίων με συνοδό καθαρισμό από τον κοκκιωματώδη ιστό και τυχόν τρίχες. Η γύρω περιοχή πρέπει να διατηρείται καθαρή και να ξυρίζεται εβδομαδιαίως ή να γίνει αποτρίχωση με laser μέχρι την ολοκλήρωση της επούλωσης. Μετά από την άμεση αντιμετώπιση οι περισσότεροι ασθενείς δεν παρουσιάζουν υποτροπή και δεν χρειάζονται περαιτέρω θεραπεία.

ΙΙ) Οι υποτροπές της κύστης κόκκυγος και οι χρόνιες περιπτώσεις χρήζουν οριστικής χειρουργικής αντιμετώπισης. Υπάρχουν τέσσερις κύριες χειρουργικές μέθοδοι, η ανοικτή, η κλειστή, η ημίκλειστη και η πλαστική με κρημνό. Οι μέθοδοι που συχνότερα χρησιμοποιούνται είναι η ανοικτή και η ημίκλειστη καθώς έχουν τα καλύτερα αποτελέσματα.

Στην ανοικτή μέθοδο αφού σκιαγραφηθούν και χαρτογραφηθούν τόσο η κύστη όσο και τα συρίγγια αφαιρούνται ολικά και η περιοχή αφήνεται να κλείσει μόνη της κατά δεύτερο σκοπό. Ανάλογα με την έκταση της χειρουργηθήσας βλάβης η επούλωση διαρκεί από 8-20 εβδομάδες. Χρειάζονται τακτικές αλλαγές του τραύματος, πλύσιμο και αποτρίχωση της περιοχής με ξυράφι ή laser. Η χρήση RF ή laser αντί για το κλασικό νυστέρι βοηθάει στην ταχύτερη επούλωση και κυρίως στον μειωμένο μετεγχειρητικό πόνο. Τα ποσοστά επανεμφάνισης της κύστης κυμαίνονται στο 1-3%.

Η ημίκλειστη μέθοδος αποτελεί συνδυασμό της ανοικτής με την κλειστή τεχνική πετυχαίνοντας την ταχύτερη επούλωση (3-7 εβδομάδες) που έχει η κλειστή με τα χαμηλά ποσοστά υποτροπής (2-4%) της ανοικτής. Η διαφοροποίηση από την ανοικτή είναι ότι τα άκρα της τομής συμπλησιάζουν προς τη μέση του τραύματος μειώνοντας το χώρο που πρέπει να επουλωθεί χωρίς όμως να τον κλείνουν εντελώς όπως στην κλειστή μέθοδο.

Η κλειστή γενικώς αποφεύγεται διότι τα ποσοστά υποτροπής είναι υψηλά (10-30%) εξαιτίας της συχνής επιμόλυνσης ειδικά σε παχύσαρκους και καπνιστές. Επιλεκτικά προτείνεται σε κάποιες περιπτώσεις που είτε είναι μικρό το μέγεθος της κύστης χωρίς τρίχες είτε για πρακτικούς λόγους δεν μπορεί να μείνει ανοικτή η περιοχή ή να γίνονται οι απαραίτητες αλλαγές του τραύματος.

Όσον αφορά τις πλαστικές με χρήση κρημνών είναι πιο πολύπλοκες και χρονοβόρες τεχνικές με μεγαλύτερα ποσοστά επιπλοκών, συνήθως χρήζουν ολιγοήμερης νοσηλείας και τα αποτελέσματα δεν υπερτερούν των κλασικών μεθόδων. Στην πράξη ισοδυναμούν με κλείσιμο του τραύματος σε πρώτο σκοπό όπως και η κλειστή τεχνική. Πολύ σπάνια υπάρχει ένδειξη για τη χρήση τους.

Παρόλο που η πρόκειται για μια απλή πάθηση και υπάρχουν ήδη αρκετές θεραπείες συνεχίζεται η έρευνα για νέες μορφές θεραπείας με στόχο την ταχύτερη επούλωση, την εξάλειψη των υποτροπών και την γρήγορη επάνοδο του ασθενή στην καθημερινότητα του. Δυο ενδιαφέρουσες σε δοκιμαστικό στάδιο ακόμα θεραπείες της κύστης κόκκυγος είναι με χρήση φαινόλης και ειδικής βιολογικής κόλας.

Οριστική λήση με laser (λέιζερ) ή ραδιοσυχνότητες

Η χωρίς επιπλοκές κύστη κόκκυγος προκαλεί ελάχιστες ενοχλήσεις. Συχνά η ύπαρξή της γίνεται αντιληπτή από τη ρύπανση του εσωρούχου με οροαιματώδη υγρό. Στην οξεία μορφή παρουσιάζεται με ισχυρό πόνο, δημιουργία αποστήματος και ίσως πυρετό. Εδώ η χειρουργική παρέμβαση πρέπει να είναι άμεση. Η ενδεικνυόμενη θεραπεία εξαρτάται από την κατάσταση της νόσου. Ένα οξύ απόστημα ελέγχεται, συνήθως, με διάνοιξη και παροχέτευση, ώστε να απελευθερωθεί το πύο, να ελαττωθεί η φλεγμονή και να ανακουφιστεί ο ασθενής από τον πόνο.

Μια χρονίζουσα κύστη κόκκυγος, όμως, θεραπεύεται αποτελεσματικά μόνο με χειρουργική επέμβαση. Η χειρουργική επέμβαση έχει σκοπό να αφαιρεθεί πλήρως η κύστη, μαζί με τους συνοδούς πόρους και τα συρίγγια.

Η επιλογή της κατάλληλης τεχνικής για την επέμβαση γίνεται έπειτα από συζήτηση με τον ασθενή. Πριν από την επέμβαση γίνεται προσεκτική χαρτογράφηση της περιοχής, ώστε να αποκαλυφθεί η κύστη, αλλά συχρόνως και όλοι οι συριγγώδεις πόροι

Με τη χρήση laser ή με ραδιοσυχνότητες και τοπική αναισθησία δίνουν πλέον οι χειρουργοί οριστική λύση στο πρόβλημα της κύστης κόκκυγος. Μάλιστα με τη χρήση laser ή ραδιοσυχνοτήτων (R-F) η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση της κύστης κόκκυγος (σε σχέση με το ανοιχτό χειρουργείο) είναι για τον ασθενή ανώδυνη και διαρκεί περίπου μισή ώρα.

Η αλματώδης εξέλιξη της τεχνολογίας στον τομέα της ιατρικής και ιδιαίτερα της χειρουργικής  βοηθά οι επεμβάσεις να είναι πιο γρήγορες και ταυτόχρονα να δίνουν οριστική λύση στο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο ασθενής, όπως η περίπτωση της κύστης κόκκυγος.

Το κέρδος από την εξέλιξη στη τεχνολογία και την εφαρμογή της στη χειρουργική είναι πολύ μεγάλο τόσο για τους ασθενείς όσο και για τα ασφαλιστικά ταμεία. Κι αυτό γιατί μειώνουν σημαντικά το χρόνο της χειρουργικής επέμβασης, της παραμονής του ασθενή στο νοσοκομείο, της αποθεραπείας και της επιστροφής στην εργασία του.

Με τη χρήση laser ή και R-F, αφαιρούνται με ακρίβεια χιλιοστού τόσο η κύστη όσο και κάθε συριγγώδης πόρος. Αυτό παρέχει οριστική θεραπεία και μηδενίζει ουσιαστικά τις πιθανότητες εμφάνισης του προβλήματος στο μέλλον.

Επειδή έχει γίνει χαρτογράφηση της βλάβης και έχει αφαιρεθεί κάθε παθολογικός ιστός, δεν είναι αναγκαίο να μείνει ανοιχτό το τραύμα. Έτσι, δεν απαιτούνται καθημερινές, επώδυνες αλλαγές, διότι κλείνει με ασφάλεια το τραύμα κατά την ημίκλειστη μέθοδο ή τελείως.

Ο ασθενής φεύγει έπειτα από μία ώρα από το νοσοκομείο και επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες άμεσα. Την 3η ημέρα γίνεται η αφαίρεση των γαζών από τον χειρουργό και αμέσως μετά επιτρέπεται το ντους και το μπάνιο.

Πηγή