Μπορούμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματά;

Πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι η διαχείριση συναισθημάτων σημαίνει είτε ότι δεν θα νιώθουν ποτέ, είτε ότι θα αγνοούν και θα καταπιέζουν οποιοδήποτε συναίσθημα τους είναι δυσάρεστο ή δύσκολο να εκφράσουν (π.χ. άγχος, θλίψη, θυμό). Ωστόσο, όλα τα συναισθήματα είναι αυτόματες αντιδράσεις του νευρικού μας συστήματος, που έχουν σκοπό να μας ειδοποιούν για οτιδήποτε μας συμβαίνει. Συνεπώς, αν σταματούσαμε να νιώθουμε, δεν θα μπορούσαμε να αντιληφθούμε αν αυτό που μας συμβαίνει είναι καλό ή κακό για εμάς και να κινητοποιηθούμε για να το αντιμετωπίσουμε αναλόγως.

Επιπλέον, κάθε συναίσθημα είναι μια μορφή ενέργειας, που παράγεται από τον οργανισμό και είναι απαραίτητη για να κινούμαστε και να αναπτυσσόμαστε. Στις περιπτώσεις, που αγνοούμε και δεν εκφράζουμε το συναίσθημα μας, δεν εκτονώνουμε την ενέργεια μας και αυτή μένει παγιδευμένη μέσα μας και "βράζει" μέχρι να βρει διέξοδο. Την συσσωρευμένη αυτή ενέργεια μπορείτε εύκολα να την εντοπίσετε, αν παρατηρήσετε την αίσθηση που έχετε στο σώμα σας κάθε φορά που είστε, για παράδειγμα, στενοχωρημένοι (π.χ. σφίξιμο στο στήθος, πνίξιμο στο λαιμό, δάκρυα).

Από τη μια πλευρά, λοιπόν, όταν δεν εκτονώνουμε τα συναισθήματά μας, νιώθουμε μια εσωτερική πίεση, το γνωστό μας στρες, το οποίο παρουσιάζει σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχολογική και τη σωματική μας υγεία. Από την άλλη πλευρά, καθημερινά βρισκόμαστε σε πολλές καταστάσεις στις οποίες η αυθόρμητη έκφραση των συναισθημάτων μας μπορεί να έχει συνέπειες για τις σχέσεις μας με το περιβάλλον. Άρα, αυτό που χρειάζεται είναι να βρούμε έναν τρόπο να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα μας, δηλαδή να ρυθμίζουμε την ένταση τους, ώστε να μπορούμε να τα εκτονώνουμε όσο το δυνατόν πιο εποικοδομητικά.

Η διαχείριση των συναισθημάτων έχει να κάνει με δυο πολύ σημαντικές διαδικασίες. Η μία είναι η διαδικασία με την οποία αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, δηλαδή πώς και πόσο αφήνουμε να μας επηρεάζουν τα εξωτερικά ερεθίσματα, ώστε να βιώνουμε ένα συναίσθημα με μια συγκεκριμένη ένταση. Η άλλη διαδικασία αφορά τους τρόπους που επιλέγουμε για να εκτονώνουμε την ενέργεια των συναισθημάτων μας, ώστε να αποφεύγουμε να συσσωρεύονται μέσα μας.

Αντίληψη

Όσον αφορά στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, χρειάζεται να ξέρουμε ότι αυτός διαφέρει από σε στιγμή σε στιγμή και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Πιο συγκεκριμένα, ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε μια κατάσταση, όταν είμαστε μέσα σε αυτή, είναι σχεδόν πάντα πολύ πιο έντονος. Για να το διαπιστώσετε, αρκεί να σκεφτείτε μια κατάσταση που σας άγχωσε πάρα πολύ και να βαθμολογήσετε την ένταση του άγχους που νιώσατε τότε (από το 1 = πολύ λίγο έως 10 =υπερβολικό), και την έντασή του σήμερα που θυμάστε το γεγονός. Ίσως παρατηρήσετε ότι η βαθμολογία σας τότε και τώρα διαφέρει σημαντικά. Αυτό σημαίνει ότι συχνά χρειάζεται να πάρουμε μια απόσταση από μια κατάσταση, ώστε τα συναισθήματα μας να έρθουν σε ένα επίπεδο που να μπορούμε να τα διαχειριστούμε.

Επίσης, η αντίληψη μας για την πραγματικότητα και, άρα, για το αν υπάρχει απειλή και πόσο επικίνδυνη είναι, εξαρτάται κατά πολύ από τις εμπειρίες και τις πεποιθήσεις κάθε ανθρώπου. Για παράδειγμα, ένας άνθρωπος που είχε ως παιδί την εμπειρία να ξεχάσει τα λόγια από το ποίημα του σε μια σχολική γιορτή με αποτέλεσμα να τον κοροϊδεύουν οι συμμαθητές του, μπορεί να αγχώνεται υπερβολικά, όταν καλείται να μιλήσει μπροστά σε κόσμο, γιατί πιστεύει ότι θα επαναληφθεί η άσχημη εμπειρία του. Το ίδιο έντονα μπορεί να αγχωθεί κι ένας άνθρωπος, που έχει την απόλυτη πεποίθηση «Δεν πρέπει να κάνω ποτέ λάθος» και απαιτεί από τον εαυτό του να κάνει μια τέλεια ομιλία. Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίζουμε τις εμπειρίες και τις πεποιθήσεις που μπορεί να συνδέονται με ένα πολύ έντονο συναίσθημα, για να βρούμε τον τρόπο να τις αντιμετωπίσουμε και διαχειριστούμε την ένταση που μας προκαλούν.

Συμπεριφορά

Ο τρόπος που εκφράζουμε και εκτονώνουμε τα συναισθήματα μας αποτελεί τη συμπεριφορά μας. Ανάλογα με τις εμπειρίες τους οι άνθρωποι αναπτύσσουν συγκεκριμένες συμπεριφορές και συχνά νομίζουν ότι αυτές δεν μπορούν να αλλάξουν. Για παράδειγμα, κάποιος που, όταν θυμώνει, επιτίθεται, μπορεί να θεωρεί ότι αυτός είναι και ο μοναδικός τρόπος για να εκφράσει το θυμό του. Οπότε, αυτός ο άνθρωπος καταπιέζει τον θυμό του, γιατί διαφορετικά θα έχει πολύ άσχημες συνέπειες για τον ίδιο και το περιβάλλον του.

Ωστόσο, αν παρατηρήσετε λίγο τις συμπεριφορές των ανθρώπων θα δείτε ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι για να εκφράσουμε κάθε συναίσθημα. Άλλος, όταν θυμώνει, βρίζει και άλλος, το συζητάει με τους φίλους του. Επιπλέον, θα δείτε ότι ακόμα και ο ίδιος άνθρωπος εκτονώνει διαφορετικά κάθε συναίσθημα ανάλογα με την κατάσταση. Κάποιος που νιώθει άγχος, άλλες φορές κλείνεται στον εαυτό του και άλλες το μοιράζεται. Άρα, οι επιλογές για τον τρόπο που θα εκφράσουμε τα συναισθήματα μας είναι πάρα πολλές. Αυτό που έχει σημασία είναι να επιλέξουμε τον τρόπο που είναι κατάλληλος και χρήσιμος για εμάς.

Ένας τρόπος για να επιλέξουμε τη συμπεριφορά μας είναι, αφού εντοπίσουμε το συναίσθημα που μας απασχολεί να αναρωτηθούμε "Τι χρειάζομαι για να νιώσω καλύτερα;". Αρκεί αυτό που θα απαντήσουμε να αφορά εμάς και όχι το περιβάλλον μας. Για παράδειγμα, αν είμαι αγχωμένος γιατί έχω κολλήσει στην κίνηση, δεν με βοηθά να πω ότι χρειάζομαι να ανοίξει ο δρόμος, αφού δεν μπορώ να κάνω κάτι για να αλλάξω αυτή την κατάσταση. Η ουσία είναι να δω τι μπορώ να αλλάξω στη δική μου συμπεριφορά για να νιώσω καλύτερα. Μπορώ, για παράδειγμα, να πάρω βαθιές αναπνοές για να χαλαρώσω ή να τηλεφωνήσω σε έναν φίλο ή να ακούσω μουσική. Το επόμενο βήμα, λοιπόν, είναι να κάνουμε μια λίστα με τις επιλογές που έχουμε κάθε φορά και μπορεί να εκπλαγείτε, όταν δείτε πόσες πολλές μπορεί να είναι αυτές! Τέλος, δεν μένει παρά να δοκιμάσουμε μια από τις επιλογές μας και να δούμε τα διαφορετικά αποτελέσματα.

Όσο απλή κι αν φαίνεται αυτή η διαδικασία, στην αρχή ο καθένας μπορεί να δυσκολευτεί. Ο λόγος είναι ότι, όταν το μυαλό και το σώμα μας συνηθίσουν να λειτουργούν με έναν συγκεκριμένο τρόπο, τότε αυτός ο τρόπος γίνεται αυτόματος και άρα πιο εύκολος. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι είναι και ο μοναδικός ή ο πιο κατάλληλος. Είναι σαν να έχετε μάθει να οδηγείτε αυτοκίνητο με ταχύτητες και να τώρα να πρέπει να οδηγήσετε ένα αυτόματο αυτοκίνητο. Στην αρχή θα χρειάζεται να σκέφτεστε πριν κάνετε μια κίνηση, αλλά στην πορεία η νέα διαδικασία θα γίνεται όλο και πιο εύκολη. Μπορεί να επιλέξετε να κάνετε μόνοι σας την αλλαγή ή να πάρετε βοήθεια από κάποιον ειδικό. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα έχετε κάνει ένα σημαντικό βήμα για να διαχειρίζεστε τα συναισθήματα σας!

Πηγή