Ίλιγγος -Θεραπεία και αντιμετώπιση-

Με τον όρο ίλιγγος εννοούμε την ψευδαίσθηση της κίνησης, ενώ το σώμα παραμένει ακίνητο. Αυτό εκδηλώνεται:  με την αίσθηση της περιστροφής του σώματος, της ώθησης, της τάσης για πτώση ή της αιώρησης προς τα πλάγια, εμπρός, πίσω, πάνω ή κάτω. Ο ασθενής βέβαια σχεδόν πάντα γνωρίζει ότι τα συμπτώματα αυτά είναι ψευδή και τις περισσότερες φορές, παρότι είναι ιδιαίτερα ενοχλητικά δεν είναι επικίνδυνα. Η διάγνωση του ίλιγγου απαιτεί εξειδικευμένο νευροωτολογικό έλεγχο για τον προσδιορισμό των αιτιών του, πριν δοθεί οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή.

Τι προκαλεί τον ίλιγγο;

Συνήθως σ’ ένα ποσοστό 80% είναι περιφερικής αιτιολογίας και οφείλεται σε παθήσεις του αυτιού (ενδολαβυρινθικές βλάβες) ή σε παθολογία της διαδρομής μεταφοράς των ερεθισμάτων από το αυτί στον εγκέφαλο (βλάβες της αιθουσαίας οδού). Σ’ ένα μικρότερο ποσοστό είναι κεντρικής αιτιολογίας και οφείλεται σε βλάβες του κεντρικού νευρικού συστήματος (σκλήρυνση κατά πλάκας, αγγειακά εμφράγματα ή αιμορραγίες του εγκεφάλου, όγκοι, αποστήματα εγκεφάλου, παρεγκεφαλίδας κ.α.). Επίσης μπορεί να οφείλεται σε ψυχογενή αίτια, παρενέργειες από φάρμακα, ορθοστατική υπόταση, υπογλυκαιμία κ.α.

Τι ακριβώς συμβαίνει στα αυτιά μας και έχουμε ίλιγγο;

Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο όργανα ισορροπίας, οι λαβύρινθοι, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε κάθε αυτί και στέλνουν πληροφορίες στα κέντρα ισορροπίας του εγκέφαλου. Οι πληροφορίες αυτές είναι βασικές για την διατήρηση της ισορροπίας του σώματος και κάθε φορά που κάποιος από τους δύο λαβυρίνθους ερεθίζεται ή παρουσιάζει έκπτωση της λειτουργίας του, επέρχεται διαταραχή της ισορροπίας των ερεθισμάτων που στέλνονται στον φλοιό του εγκεφάλου, ο οποίος τα ερμηνεύει ως κίνηση και το αποτέλεσμα είναι αίσθημα ζάλης, περιστροφής, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια στήριξης, με την συνοδεία πιθανότατα ναυτίας και εμέτων.

Είναι το ίδιο η ζάλη με τον ίλιγγο;

Ο ίλιγγος δεν πρέπει να συγχέεται με το αίσθημα ζάλης το οποίο εμφανίζεται με την μορφή λιποθυμίας, πτώσης στο κενό, διαταραχής της οράσεως, ορθοστατικής υπότασης, κρίσεων πανικού με υπεραερισμό, ή ακόμα και απώλεια συνείδησης που δεν είναι λαβυρινθικής αιτιολογίας.

Ποια είναι τα συχνότερα αίτια του ιλίγγου;

• Αιθουσαία νευρωνίτιδα. Χαρακτηρίζεται από έντονο ίλιγγο και εμέτους, εισβάλει απότομα και διαρκεί από λίγες μέρες έως τρεις εβδομάδες. Οποιαδήποτε κίνηση της κεφαλής επιδεινώνει στην αρχή τα συμπτώματα και γι’ αυτό ο ασθενής αποφεύγει οποιαδήποτε κίνηση. Ο άρρωστος συχνά πάσχει ή αναρρώνει από μία ιογενή λοίμωξη και γι’ αυτό πιθανολογείται ως αιτία κάποια ιογενής λοίμωξη που προσβάλει το αιθουσαίο νεύρο.
• Καλοήθης παροξυσμικός ίλιγγος θέσεως. Χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση σύντομων επεισοδίων έντονου ιλίγγου, όταν ο ασθενής λάβει μια συγκεκριμένη θέση. Η χαρακτηριστική θέση είναι η ύπτια με την κεφαλή στραμμένη προς τα πλάγια, ώστε ο πάσχων λαβύρινθος να είναι προς τα κάτω. Οφείλεται σε μετακίνηση κάποιων ειδικών κρυστάλλων, των ωτόλιθων που υπάρχουν μέσα στο αυτί. Για την θεραπεία του εφαρμόζουμε το χειρισμό του Epley, μια ειδική άσκηση που διενεργούμε στο ιατρείο, με την οποία οι ασθενείς μας παρουσιάζουν βελτίωση των συμπτωμάτων τους  σε ποσοστό 90%.
• Νόσος του Meniere. Ονομάζεται και ενδολεμφικός ύδρωπας λόγω της αυξήσεως της πιέσεως της ενδολέμφου του έσω ωτός και χαρακτηρίζεται από επεισόδια ιλίγγου, βαρηκοΐα, εμβοές και αίσθημα πληρότητας ώτων. Η βαρηκοΐα παρουσιάζει διακυμάνσεις με επιδείνωση κατά τη διάρκεια των επεισοδίων και βελτίωση μετά το πέρας τους. Η διάρκεια του επεισοδίου είναι από 30 λεπτά έως 24 ώρες.
• Ακουστικό νευρίνωμα. Πρόκειται για ένα καλοήθη βραδέως αυξανόμενο όγκο που χαρακτηρίζεται από μονόπλευρη βαρηκοΐα, εμβοές και ίλιγγο. Η βαρηκοΐα είναι προοδευτική και αφορά στην αρχή κυρίως τις υψηλές συχνότητες. Η διάρκεια του ιλίγγου ποικίλει από 30 λεπτά έως μερικές εβδομάδες. Η έγκαιρη διάγνωση του είναι αναγκαία και γίνεται άμεσα μέσω των μηχανημάτων που διαθέτουμε.
• Αμφοτερόπλευρη δυσλειτουργία λαβυρίνθων. Είναι μια σπάνια διαταραχή η οποία μπορεί να είναι κληρονομική ή επίκτητη.
• Διάσειση του λαβυρίνθου. Προκαλείται μετά από κάκωση της κεφαλής και ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει ταυτόχρονα κυμαινόμενη βαρηκοΐα και εμβοές.
• Ίλιγγος σχετιζόμενος με ημικρανία. Χαρακτηρίζεται από επεισόδια ιλίγγου ή συνεχόμενη ζάλη συνοδευόμενα με δυσανεξία στους ήχους ή στο φως.  Σε αρκετές περιπτώσεις συνυπάρχει ευαισθησία στις κινήσεις του σώματος. Η ημικρανία συνοδεύεται με αύρα (φωτεινές γραμμές, φωτάκια στο οπτικό πεδίο, θαμπά τμήματα στο οπτικό πεδίο) ή όχι . Συχνά υπάρχει κυμαινόμενη βαρηκοΐα και εμβοές.

Ποιες διαγνωστικές εξετάσεις γίνονται στον ίλιγγο;

Για την διάγνωσή του λαμβάνουμε αναλυτικό ιστορικό και πραγματοποιούμε τον εξειδικευμένο νευροωτολογικό-ακοολογικό έλεγχο. Στον κλινικό μας έλεγχο εξετάζουμε την πρόκληση των αιθουσο-νωτιαίων και των αιθουσο-οφθαλμικών αντανακλαστικών και εκτελούμε τη δοκιμασία ιλίγγου θέσεως. Επίσης πραγματοποιούμε τις δοκιμασίες πρόκλησης ιλίγγου που τις περισσότερες φορές αποκαλύπτουν ποιο από τα συστήματα έχει υποστεί βλάβη: οπτικό, αιθουσαίο, παρεγκεφαλιδικό, σωματοαισθητικό.

Στον ακοολογικό έλεγχο, μέσω των σύγχρονων μηχανημάτων που διαθέτουμε,  παίρνουμε πληροφορίες: για την ακοή μέσω του ακοογράμματος, την κατάσταση του μέσου ωτός μέσω του τυμπανογράμματος, τη λειτουργία των τριχωτών κυττάρων του κοχλία μέσω των ωτοακουστικών εκπομπών και την αγωγιμότητα του ακουστικού και του αιθουσαίου νεύρου μέσω των ακουστικών προκλητών δυναμικών εγκεφαλικού στελέχους.

Στην συνέχεια ελέγχουμε τη λειτουργία του οπισθίου λαβυρίνθου με θερμικούς διακλυσμούς, ταλαντευόμενο έδρανο και ηλεκτρονυσταγμογραφία, που μας κατευθύνουν στην ανεύρεση του πάσχοντος λαβυρίνθου. Η δυναμική ισορροπομετρία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις βοηθά στο διαχωρισμό των βλαβών των διαφόρων συστημάτων ισορροπίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι εξειδικευμένες αυτές εξετάσεις είναι σχετικά απλές αλλά αναγκαίες, διότι με αυτές θα αποκλεισθούν παθήσεις με παρόμοια κλινική εικόνα. Βοηθούν λοιπόν στο να βρεθεί η αιτία του ιλίγγου, ώστε να δώσουμε  έγκαιρα στον ασθενή την κατάλληλη θεραπεία που βελτιώνει τα συμπτώματα σε μεγάλο βαθμό.

Πώς αντιμετωπίζεται ο ίλιγγος;

Ο ίλιγγος αντιμετωπίζεται με τη βοήθεια φαρμακευτικής αγωγής, ασκήσεων αιθουσαίας αντιρρόπησης και σε κάποιες περιπτώσεις με χειρουργική επέμβαση.

Θεραπεία ιλίγγου με αιθουσαία αντιρρόπηση. Τι ακριβώς είναι;

Η θεραπεία του ιλίγγου με αιθουσαία αντιρρόπηση είναι ένα πρόγραμμα ασκήσεων που εφαρμόζουμε στις διάφορες παθήσεις του αυτιού και το οποίο έχει σχεδιαστεί για να προκαλεί αντιστάθμισμα, μέσω του κεντρικού νευρικού συστήματος. Έτσι μπορεί να βοηθήσει σε διάφορες παθήσεις του λαβυρίνθου όπως: καλοήθη παροξυσμικό ίλιγγο θέσεως, μονόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη υπαισθησία, συνοδευόμενη με νόσο του Meniere, αιθουσαία νευρωνίτιδα, λαβυρινθίτιδα. Μεγάλο ποσοστό ασθενών που συναντούμε με ίλιγγο μεγάλης διάρκειας, δεν βελτιώνονται με την φαρμακευτική αγωγή, αλλά παρουσιάζουν βελτίωση με τις ασκήσεις αιθουσαίας αντιρρόπησης που συστήνουμε.

Γιατί η θεραπεία με αιθουσαία αντιρρόπηση είναι αναγκαία;

Όταν υπάρξει βλάβη στο λαβύρινθο, ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει τις σωστές πληροφορίες κίνησης και ισορροπίας από αυτόν, με αποτέλεσμα την εμφάνιση ιλίγγου, διαταραχών ισορροπίας και άλλων συμπτωμάτων. Αρκετοί ασθενείς αναρρώνουν από αυτή τη κατάσταση μόνοι τους, επειδή κατόρθωσε να προσαρμοστεί σ’ αυτή ο εγκέφαλος με μια διαδικασία που ονομάζεται αιθουσαία αντιρρόπηση.

Στην περίπτωση που δεν είναι δυνατή η αιθουσαία αντιρρόπηση, τα συμπτώματα επιμένουν και ο ασθενής προσπαθεί να βρει τρόπους κίνησης του σώματος και της κεφαλής ώστε να αποφύγει τη ζάλη και τη ναυτία.

Ο στόχος της θεραπείας μας με αιθουσαία αντιρρόπηση είναι να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλο να αναγνωρίζει και να επεξεργάζεται σήματα από το λαβύρινθο σε αρμονική συνεργασία με τα μάτια και το ιδιοδεκτικό σύστημα (μύες, αρθρώσεις). Αυτό συχνά περιλαμβάνει απευαισθητοποίηση του συστήματος ισορροπίας σε κινήσεις, οι οποίες προκαλούν τα συμπτώματα.

Ποια είναι τα αποτελέσματα της θεραπείας με αιθουσαία αντιρρόπηση και πώς αυτή βοηθά;

Οι ασκήσεις αιθουσαίας αντιρρόπησης όταν εκτελούνται σωστά βελτιώνουν άμεσα την ισορροπία και μειώνουν ή εξαφανίζουν τελείως συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, ίλιγγο, ναυτία, κόπωση, μυϊκή τάση. Σε αρκετές περιπτώσεις δεν χρειάζεται καν επιπλέον φαρμακευτική θεραπεία. Πιο σπάνια στην αρχή είναι δυνατό να υπάρξει αύξηση των συμπτωμάτων του ιλίγγου, λόγω της προσαρμογής του εγκεφάλου και του σώματος στον καινούριο τρόπο κινήσεων. Αυτό όμως πολύ γρήγορα βελτιώνεται και τα οφέλη από τη θεραπεία είναι μεγάλα.

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΙΘΟΥΣΑΙΑΣ ΑΝΤΙΡΡΟΠΗΣΗΣ
Στον ανθρώπινο οργανισμό υπάρχουν δύο όργανα ισορροπίας, οι λαβύρινθοι, οι οποίοι είναι τοποθετημένοι σε κάθε αυτί και στέλνουν πληροφορίες στα κέντρα ισορροπίας του εγκέφαλου. Οι πληροφορίες αυτές είναι βασικές για την διατήρηση της ισορροπίας και κάθε φορά που κάποιος από τους δύο λαβύρινθους δεν λειτουργεί σωστά το αποτέλεσμα είναι αίσθημα ζάλης, ίλιγγος, αστάθεια στη βάδιση, απώλεια στήριξης, με την συνοδεία πιθανότατα ναυτίας και εμέτων.
Τα συμπτώματα αυτά παρότι είναι έντονα, τις περισσότερες φορές δεν είναι επικίνδυνα και μπορούν να περιοριστούν με τη βοήθεια ειδικών ασκήσεων. Αυτές έχουν σαν σκοπό να προκαλέσουν τα συμπτώματα και να βοηθήσουν τον εγκέφαλο στο αντισταθμίσει τις άνισες απαντήσεις από τους δύο λαβύρινθους. Για να αρχίσει η αντιρρόπηση αποτελεσματικά οι ασκήσεις αυτές πρέπει να γίνονται κατά τακτά χρονικά διαστήματα.
Οι ασκήσεις αυτές ταξινομούνται:

1. Σε ασκήσεις των ματιών. Προς τα επάνω, μετά προς τα κάτω και στη συνέχεια από την μία πλευρά στην άλλη ακολουθώντας το δάκτυλο
2. Σε ασκήσεις του κεφαλιού. Κάμψη προς τα εμπρός και μετά έκταση προς τα πίσω. Στη συνέχεια στροφή από την μία πλευρά στην άλλη
3. Σε ασκήσεις του κορμού όρθιοι. Σταθείτε όρθιος, σκύψετε να πάρετε ένα αντικείμενο από το έδαφος και σταθείτε πάλι όρθιος. Στην συνέχεια σταθείτε όρθιος και εκτελείται περιστροφικές κινήσεις του κορμού αριστερά-δεξιά
4. Σε ασκήσεις ξαπλωμένοι στο κρεβάτι. Στροφή όλου του σώματος προς την μια πλευρά, σηκώνεστε καθιστοί στο κρεβάτι, ξαπλώνετε προς την αντίθετη πλευρά και στη συνέχεια στρέφεστε ανάσκελα

Οι ασκήσεις γίνονται τέσσερις φορές την ημέρα, από 3 σετ των 5 επαναλήψεων κάθε φορά. Οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται για ένα χρονικό διάστημα τουλάχιστον 3 μηνών.
Συμπερασματικά οι αιθουσαίες ασκήσεις βοηθούν στην αντιρρόπηση του ιλίγγου λαβυρινθικής αιτιολογίας, θα πρέπει όμως να γίνονται μετά από τον αποκλεισμό με κατάλληλες εξετάσεις μερικών ευτυχώς σπανίων νοσημάτων.

πηγή